Yıkım yoluna ‘ÇED Olumlu’ kararı!

Antalya’nın batı ilçelerinde yapılması planlanan ve yaklaşık 20 korunan alanı etkilemesi beklenen Finike-Demre-Kaş-Kalkan bölünmüş yol projesi için ÇED Olumlu kararı verildi. Arkeolojik ve doğal sitlerden oluşan toplam 20 korunan alanı etkilemesi beklenen otoyol inşaatı, Orta Likya coğrafyası için idam fermanı anlamına geliyor…

Yusuf Yavuz

Aralarında arkeolojik ve doğal sitlerin de yer aldığı toplam 20 ayrı korunan alanı etkilemesi beklenen otoyol projesi için 66 binden fazla ağacın kesileceği belirtiliyor. Kaş Çevre ve Kültür Derneği, ÇED Olumlu kararının ardından yaptığı açıklamada, yöre halkının da talebi doğrultusunda mevcut yolun iyileştirilmesini talep etti. Antalya Valiliği’ne de iletilen derneğin talepleriyle ilgili açıklamada, Demre ve Kaş ilçe merkezlerini devre dışı bırakacak otoyol projesinin yaratacağı tahribat ve yıkıma değinilerek 3 şeritli mevcut yolun iyileştirilmesi istendi.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, yıllardır tartışma konusu olan Finike-Demre-Kaş-Kalkan Devlet Yolu Projesi ile ilgili ÇED Olumlu Kararı verildiğini duyurdu. Bakanlığın 17 Ocak 2024 tarihinde yaptığı duyuruda, projeyle ilgili ÇED raporunun İnceleme Değerlendirme Komisyonu tarafından değerlendirilerek ÇED Olumlu Kararı verildiği kaydedildi.

BEYMELEK-KALKAN ARASINDA 74 KM’LİK BÖLÜNMÜŞ YOL

Finike kesimi daha önce projeden çıkarılan otoyol projesi, Demre Beymelek Lagününün olduğu bölgeden başlayıp, Köşkerler, Gürses, Hoyran, Yavu mahallelerini izleyerek Kaş sınırlarına giriyor. Kaş’a bağlı Gökçeyazı, Sarılar, Pınarbaşı, Ağullu, Çukurbağ mahallelerinden geçen otoyol güzergâhı, dünyaca ünlü Kaputaş Plajı’nın üzerindeki kanyonu viyadükle aşarak Kalkan’da son buluyor. Toplam 74 kilometrelik otoyol projesinin güzergâhı boyunca 11 arkeolojik sit ile doğal sit ve ÖÇK alanından oluşan 9 korunan alan yer alıyor.

KESİN KORUNACAK TÜRLERİ BARINDIRAN ÖÇK ALANINDAN GEÇİYOR

Otoyol projesinin bir bölümü, Bern Sözleşmesi kapsamında kesin koruma altına alınmış olan Akdeniz keşiş foku (Monachus monachus), iribaş deniz kaplumbağası (Caretta caretta) ve yeşil deniz kaplumbağası (Chelonia mydas) gibi nesli tehlike altındaki türlerin yerleşik popülasyonlarının bulunduğu Kaş-Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinden geçiyor. Bölgenin kayalık ve sualtı yapısı, orfoz ve lahos gibi besin Zincirinin üst halkasında bulunan balık türleri için de önem taşıyor. Mevcutta hizmet veren 3 şeritli bir otoyol varken, böylesi bir korunan alan içerisinde yeni bir otoyol yapılması ulusal ve uluslararası mevzuata aykırı olarak yorumlanıyor. Ancak ÇED raporunda, proje güzergâhının karasal alanda ilerlediği, denizel alanda bir çalışma yapılmayacağı savunularak bir bütün olarak korunması gereken korunan alanda ortaya çıkacak tahribat ve buna bağlı habitat kayıpları göz ardı ediliyor.

ÇED KORİDORİ İÇİNDE ANTİK KENTLER, GÜZERGÂH BOYUNCA KALINTILAR VAR

Otoyol projesinin geçtiği güzergâhta 1 kilometreli ÇED inceleme alanı içerisinde Beymelek İsion Kulesi ile Myra, Istlada/Hoyran, Kyaneai, gibi antik kentler de yer alıyor. Demre Çayı Vadisi’nin batısında tünel yapılacak alandaki antik su kanalı dışında otoyol projesinin ve yapılacak patlatmaların arkeolojik alanlara olan etkisiyle ilgili bütüncül bir değerlendirmeye yer verilmediği görülen ÇED raporunda, şöyle deniliyor: “Çalışma koridorunun tamamında sit alanları ve tarihi yapılar mevcuttur. Güzergâh çevresinde tarihi mezarlık, sit alanı veya tescil edilmiş tarihi yapıları ıstlada, Apollonia, İsinda, Kyaenai gibi antik kentler yanında ismi bilinmeyen birçok harabe yerler vardır. Bunlar irili ufaklı antik yerleşimlerdir. Güzergâh ekseni mevcut yolu takip ettiğinden çevrede bulunan tarihi kalıntılara ve doğal sit alanlarına müdahale yapılmayacaktır. Proje güzergâhı üzerinde yapılacak çalışmalar sırasında herhangi bir taşınır veya taşınmaz kültür varlığına rastlanılması durumunda 2863 sayılı yasanın 4. Maddesi gereği çalışmalar durdurularak en yakın Müze Müdürlüğüne veya Mülki İdare amirine haber verilecektir.”

BÜYÜK ORMAN KIYIMI: HER DEKARDA 2570, TOPLAMDA 66 BİN AĞAÇ KESİLECEK

Orman alanlarından geçen otoyol projesinin inşası sırasında 66 binden fazla ağacın kesileceği bilgisine de yer verilen ÇED raporunda, her bir hektardaki ortalama ağaç sayısının 2570 olduğu kaydediliyor.

KAŞ ÇEVRE VE KÜLTÜR DERNEĞİ’NDEN AÇIKLAMA GELDİ

Kaş Çevre ve Kültür Derneği, Antalya Valiliği’ne de iletilen konuyla ilgili görüşlerini kamuoyu ile paylaştı. Derneğin yaptığı açıklamada, “Genişliği en az 60 metreye yayılan duble yolun etki alanında ve yakın çevresinde yer alan doğal ve kültürel varlıklarımız sayısı bu projenin iptal edilmesi için tek başına yeterlidir” denildi.

(Demre-Beymelek Lagünü, projenin başlangıç noktasında bulunan korunan alanlardan biri.)

OTOYOL PROJESİ GÜZERGÂHI BİYOÇEŞİTLİLİK ZENGİNİ

Otoyol projesinin doğal ve kültürel miras alanlarına zarar vereceği belirtilen açıklamada, Finike, Demre ve Kaş’ın Akdeniz Bölgesi’nin korunmuş son coğrafyalarından olduğu kaydedilerek şu ifadelere yer verildi: “Bölge, tüm doğal çevre dokusuyla bugüne kadar korunagelmiş son yerlerden biridir. Duble yolun geçeceği bölge 22’si endemik olmak üzere 454 bitki cinsine ev sahipliği yapmaktadır. Dünyada sadece bu bölgede yetişen Likya orkidesi, Kaputaş andızotu, Sürmeli çiğdemi yayılım alanları üzerinden geçerek bu endemik türlerin popülasyonuna zarar verecektir. Yol güzergâhında 118 hektar tarım alanı (yaklaşık 210 futbol sahası), 57 hektar toplam orman alanı (çalı, geniş yapraklı ve iğne yapraklı), 44 hektar zeytinlik alan ve 95 hektar makilik vejetasyon alanı olmak üzere toplam 321 hektar alan tahrip olacak,sadece 26,75 hektar orman alanında 66.073 adet ağacın kesilecektir.

PROJE DOĞAL VE SOSYAL HAYATI İKİYE BÖLECEK

Duble yol çoğu yerde bir bariyer gibi iki katlı bina yüksekliğine ulaşan dolgu üzerine oturarak, hayvancılık ve çiftçilikle geçinen 17 köyde, halkın ata toprakları ve evlerinin üzerinden geçerek doğal ve sosyal hayatı bir bıçak gibi ikiye bölecek, burada yaşayan köylülerimizin ekonomik olarak zarar görmesine sebep olacaktır. Flora üzerine getirdiği yıkımın yanında fauna yani yaban hayatı da (hem yol yapımı sırasında gerçekleşecek patlatmalarla hem de sonrasında doğal yaşamı ikiye bölerek) geri dönülmez şekilde olumsuz etkileyecektir.”

(Otoyol projesi, Kaş’taki Kaputaş Plajı’nın üzerinden viyadükle geçiyor.)

YOL YAPIMI SIRASINDA 19,6 MİLYON METREKÜP HAFRİYAT ÇIKACAK

Yol ve tünel yapımı sırasında yapılacak patlatmaların, Demre için hayati önem taşıyan, hem içme suyu hem de tarım sulamasında kullanılan yeraltı su kaynaklarına zarar vereceği savunulan açıklamada, “Yol yapımı yarma çalışmalarında 19.680.825 m3 hafriyat oluşacak, oluşan bu hafriyatın 7.290.517 m3’ü dolgu amaçlı olarak projede kullanılacaktır. Geriye 12.390.380 m3 hafriyat/moloz fazlası kalmaktadır. Bu hafriyat fazlası, yığılan molozun yüksekliğinin 10 metre olması durumunda dahi 175 futbol sahası kadar alana ihtiyaç duyulacağını göstermektedir. Projede bu hafriyat için ‘ilgili belediyelerin hafriyat döküm sahalarına taşınacaktır’ denilmesine rağmen üç belediyenin de bu büyüklükte moloz/hafriyat için döküm alanı bulunmamaktadır” denildi.

KAŞ’IN YEREL TURİZM YAPISI KÖKTEN DEĞİŞECEK

Kaş-Kalkan arasındaki deniz gören yamaçlardan geçen yolun açılmasıyla bu bölgenin hızla ranta açılarak betonlaşacağı endişesine yer verilen açıklamada, “Burada kazanan Kaş halkı değil, projeyi çok önceden bilen ve o bölgenin insanından arazileri toplamış olan rantçılar, inşaat firmaları ve sonrasında bölgeye gelip turizm pastasından aslan payını alacak ulusal ve uluslararası firmalar olacaktır. Duble yol, Antalya’daki diğer bölgelerden farklı olarak kitle turizmi yerine kültür ve doğal zenginliğine dayalı butik turizmin yaşandığı Kaş’ı kitle turizmine açarak, koruma alanlarına, ÖÇK bölgelerine, arkeolojik sit alanlarına ve bu alanlardaki ekolojik çeşitliliğe zarar verecek Kaş’ın yerel üzerinden işleyen turizm yapısının kökten değişmesine sebep olacaktır” görüşüne yer verildi.

MEVCUT YOLLAR İYİLEŞTİRİLMELİ, DUBLE YOLDA KAMU YARARI YOK

Kaş Çevre ve Kültür Derneği’nin açıklamasında, kıyı ve dağlık kesimde muhteşem manzaralara sahip mevcut yollar varken alternatif bir duble yol yapılmasının kamu yararı taşımadığı da öne sürülerek şu görüşlere yer verildi: “Duble yolun maliyeti 2021 yılı verisiyle 2 milyar TL’dir. Bu rakam güncel olmaması bir yana, yapılacak köprü, viyadük, tünel ve kamulaştırma giderleri maliyetin içinde değildir. 64 km. yol içinde 11 adet köprü-viyadük, toplam uzunluğu 19 km’yi bulan 6 tünel yer almaktadır. Kaş- Demre arasında üç şeritli yol varken ve mevcut yollar iyileştirilebilecekken, coğrafyanın koşullarını olağanüstü zorlayarak bu kadar maliyetli bir yatırımın yapılması kamu yararı taşımamaktadır.

KAŞ-KALKAN ARASINDA MESAFE UZAYACAK

Kaş’ı transit geçen, ilçe merkezi ile bağlantısı olmayan duble yol için bilirkişi raporunda, mevcut Kaş-Kalkan yolunun 28 dakikada geçildiğini, yeni yolun girişinin ise merkeze 12 km olan Ağullu Mahallesinden olacağı için 31 dakika süreceğini ve yerel halkın %73’ünün bu şartlarda mevcut yolu kullanmaya devam edeceği rapor edilmiştir. Rapora göre yerel halkın dörtte üçünün mevcut yolları kullanmaya devam edeceği ortadayken, duble yol güzergahının mevcut yolların üzerinden ya da mevcut yollara teğet geçtiği görülürken, Demre-Kaş arasında üç şeritli bir yol zaten mevcutken, sadece belli noktaların fiziki ve geometrik standartlarının iyileştirilmesi yeterliyken, yeniden dört şeritli yolun yapılması ekonomik sıkıntılar içinde yaşayan Türk halkına artı vergi yüküdür, israftır. Sonuç olarak Finike, Demre, Kaş, Kalkan halkı olarak mevcut yolların iyileştirilerek bölgemizin tüm tarihi, kültürel, doğal alanları üzerinde geri dönüşü olmayacak tahribata sebep olacak duble yol projesinin iptalini istiyoruz.”

HALKIN GÖRÜŞÜ ÇED RAPORUNDA VAR, UYGULAMADA YOK

Projeyle ilgili Demre ve Kaş’ta yapılan ÇED toplantılarında yöre halkının yetkililerden taleplerinin de derneğin açıklamasıyla örtüştüğü görülüyor. Otoyol projesiyle ilgili hazırlanan ÇED raporunda da yer verilen talepler arasında, mevcut yolun iyileştirilmesi, oluşacak tahribatın ve trafik kaynaklı kirliliğin önüne geçilmesi gibi görüşler öne çıkıyor. Demre Belediyesi ile Kapaklı köylülerinin de yazılı itirazlarını iletmesine karşın otoyol projesinden geri adım atılmaması dikkat çekerken, ÇED raporunda halkın görüşlerinin dikkate alındığı kaydediliyor.